Oplossingen voor werken in warmte

Algemeen
In de vorige versie van de arbocatalogus ‘heat stress’ stonden een werk-rust regime of persoonlijke monitoring, gekoppeld aan een Humidex of WBGT-index centraal. Hierbij werd uitgegaan van de gemiddelde conditie, leeftijd en belasting van medewerkers.

Inventarisatie met WBGT en/of Humidex
Om zicht te krijgen op die locaties in het bedrijf waar het thema ‘werken in warme omstandigheden’ speelt, kunnen de WBGT index (bijlage 1) en de Humidex index (bijlage 2) worden gebruikt. Het gaat hierbij om plaatsen waar proceswarmte voorkomt of door andere oorzaken het binnenklimaat moeilijk te reguleren is.

Stel aan de hand van deze gegevens een tabel op met locaties waar mensen werken in warmte, zoals weergegeven in onderstaande tabel.

Deze aanpak blijkt in de praktijk slechts beperkt toepasbaar vanwege de volgende onvolkomenheden:

  • De klimatologische omstandigheden in een werkgebied zijn sterk wisselend. Dit geldt per specifieke positie bij de machines, maar ook in tijd.
  • Slechts weinig werknemers voldoen aan het profiel ‘gemiddelde werknemer’; er is veel spreiding in de individuele belastbaarheid waardoor voor een aantal mensen het standaard werk-rust regime te rigide is en voor een andere groep de grenzen te ruim zijn gesteld. Bovendien neemt de gemiddelde leeftijd toe, waardoor over het algemeen de belastbaarheid afneemt en de hersteltijd toeneemt. In bijlage 3 wordt toegelicht welke risicofactoren voor kwetsbare groepen een verhoogd risico opleveren.
  • De (fysieke) belasting varieert met de specifieke taken die moeten worden uitgevoerd, maar ook met de wijze waarop deze worden verricht. Het werk- rustregime gaat bij de belasting uit van een (gestandaardiseerde) taakbelasting die zich moeilijk laat matchen met de praktijk.
  • Naleving en toezicht is bij standaard werk-rust regimes moeilijk te realiseren.
  • Het meten van de kerntemperatuur is technisch mogelijk, maar is praktisch niet uitvoerbaar. Een eenvoudige meting met bijvoorbeeld een oorthermometer kan indicatief worden gebruikt maar is onvoldoende betrouwbaar om bij warmtebelasting de kerntemperatuur te bepalen.

Een nieuwe aanpak
In deze module ‘werken in warme omstandigheden’ is, naast de hier boven vermelde aanpak, een nieuwe aanpak uitgewerkt die rekening houdt met alle vier invloedsfactoren van de warmtebalans: klimaat, belasting, belastbaarheid en kleding.

Het effect van warmte, inspanning, lichamelijke conditie en kleding op medewerkers tijdens werkzaamheden kan worden vastgesteld door het meten van de kerntemperatuur en/of de hartslag. De kerntemperatuur is de meest betrouwbare indicator voor het meten van de opwarming van het lichaam. Maar om betrouwbare meetwaarden te krijgen, zou gemeten moeten worden met een sensor in de slokdarm of door het inslikken van een temperatuurcapsule. Beide methoden zijn niet praktisch toepasbaar in een industriële omgeving. De overige vormen van temperatuurmeting zijn door TNO als onvoldoende betrouwbaar gekenmerkt.

Hartslagmeting is het beste alternatief gebleken. Mits goed bewaakt en beoordeeld is dit niet alleen betrouwbaar maar ook zeer goed praktisch toepasbaar in een industriële omgeving:

  • Hartslagmetingen geven objectieve meetwaarden, waarbij veilige grenzen kunnen worden aangegeven die individueel zijn bepaald. Hierbij wordt rekening gehouden met interpersoonlijke verschillen in de conditie die optreden. Wanneer iemand een ziekte onder de leden heeft of erg vermoeid is zal dit invloed hebben op de belasting op dat moment.
  • Persoonlijke monitoring door de medewerker zelf wordt mogelijk, met regelgrenzen die zelf kunnen worden bewaakt.
  • Real-time monitoring is tijdens werkzaamheden mogelijk. Hierbij kan een toezichthouder de belasting volgen en ingrijpen.
  • Data-analyse geeft op organisatorisch niveau inzicht in probleemgebieden waar medewerkers tijdens hun werkzaamheden in (te) hoge hartslagzones terechtkomen. Dit kunnen fysieke locaties zijn in het bedrijf, maar ook bepaalde werkzaamheden of taken.
  • Medewerkers krijgen vanuit de hartslagmetingen zelf informatie over de gevolgen van hun fysieke gesteldheid in hun functioneren en kunnen hiermee worden gestimuleerd tot gezondere leefpatronen.

In deze nieuwe module ‘werken in warme omstandigheden’ staat de arbeidshygiënische strategie centraal. Het toepassen van nieuwe technologische mogelijkheden zoals het werken met hartslagmeters, stelt ons in staat om vanuit de individuele belasting te kijken. We nemen dus niet alleen de warme werkomgeving in deze module mee, maar kijken ook naar de zwaarte van de werkzaamheden en de individuele belastbaarheid.

Situaties waarbij verbrandingsrisico speelt door bijvoorbeeld aanraking van hete machinedelen (acuut) of omstandigheden waarbij iemand geleidelijk gedurende een lange aaneengesloten periode (meerdere dagen) aan warmte wordt blootgesteld zijn niet voorzien in deze module.