Risicobeschrijving
Wat is fysieke belasting?
Er zijn verschillende vormen van fysieke belasting te onderscheiden. Hieronder staat een korte beschrijving en enkele voorbeelden van risico’s die in onze sector voorkomen. De belangrijkste risico’s zijn opgenomen in de Quick Scan fysieke belasting.
1a. Tillen en dragen
Onder tillen verstaan we het handmatig verplaatsen van lasten van minimaal 3 kg over een afstand van minder dan 2 meter of 2 stappen. Bij grotere afstand spreekt men van ‘dragen’. Het onderwerp dragen wordt minder uitgebreid behandeld in deze catalogus. Bij veel of zwaar tillen kunnen er na verloop van tijd rug- of schouderklachten ontstaan. Bij tillen van gewichten onder de 3 kg is er meestal geen risico (door tillen).
Of er sprake is van een risico hangt af van verschillende factoren, zoals het gewicht van de last, hoe vaak er wordt getild en in welke houding dat gebeurt. Hoe verder de last van het lichaam wordt gehouden, des te groter de kracht op de onderrug en dus het risico op rugklachten. Ook de hoogte waarop een last wordt gepakt of neergezet en of dit met een rechte of gedraaide rug (‘asymmetrie’) gebeurt speelt een rol.
Voorbeelden van risicovol tillen zijn: het tillen van zware stansrollen, het pakken van inktblikken vanaf een hoge of lage positie in een voorraadrek en het hoog opstapelen van pakketten karton op pallets. Meer voorbeelden van knelpunten rondom tillen en dragen in de pkgv-industrie staan in bijlage 4.
1b. Duwen en trekken
Bij een krachtuitoefening van het lichaam af spreken we van duwen en bij een krachtuitoefening naar het lichaam toe van trekken. Daarbij kan sprake zijn van een (te) hoge belasting van rug, schouders of armen.
Of er sprake is van een risico hangt af van de hoeveelheid kracht die wordt uitgeoefend, hoe vaak men die kracht uitoefent, de verplaatsingsafstand en de hoogte van de handen. Het ontwerp van de kar (de wielen, het handvat) en de eigenschappen van de vloer (zijn er hobbels? is er veel wrijving?) zijn hierop mede van invloed.
Duwen en trekken komt vooral voor bij het handmatig verplaatsen van karren of van papierrollen. Meer voorbeelden van knelpunten rondom duwen en trekken in de pkgv-industrie staan in bijlage 4.
1c. Werkhoudingen
Lang of vaak in een ongunstige werkhouding werken kan leiden tot klachten aan het bewegingsapparaat. Als men lang in dezelfde houding moet werken spreken we van statische belasting. Daarbij kan spiervermoeidheid optreden doordat spieren langdurig worden aangespannen. Als er onvoldoende herstelmogelijkheden zijn, dan kan dit leiden tot klachten. Ook kunnen klachten ontstaan door werken in extreme houdingen, zoals een sterk voorover gebogen of gedraaide rug, extreme polsstanden of gehurkt of geknield werken.
Het risico hangt af van de houding (hoeveel wijkt deze af van de neutrale houding?) en de duur van de belasting en rusttijd die daarop volgt.
Voorbeelden van risicovolle werkhoudingen in onze sector zijn lang staan of zitten bij controlewerk of inpakwerk, gebogen, geknield of gehurkt werken bij machineonderhoud en ver reiken bij in- en uitvoertaken. Meer voorbeelden zijn te vinden in bijlage 4.
1d. Repeterend werk
Er is sprake van repeterend werk, als dezelfde bewegingen met de armen, handen of vingers steeds worden herhaald. Het steeds herhalen van dezelfde bewegingen kan leiden tot wrijving en irritatie van bepaalde structuren, hetgeen bijvoorbeeld ontstekingsreacties en pijn tot gevolg kan hebben. Ook kunnen tintelingen of een doof gevoel optreden.
Of er sprake is van een risico hangt vooral af van de benodigde (hand)krachten, de frequentie van handelingen en de houdingen. Repeterend werk hoeft alleen te worden beoordeeld, als de betreffende taak doorgaans langer dan één uur op een werkdag voorkomt.
Voorbeelden van repeterend werk zijn in- en uitvoertaken, inpakwerk en stickeren op de inpakafdeling. Meer voorbeelden zijn te vinden in bijlage 4.
1e. Trillingen
Blootstelling aan trillingen levert fysieke belasting op in onze sector. Het gaat hierbij niet zozeer om hand- en armtrillingen, maar het zijn meer lichaamstrillingen waardoor mensen gezondheidsschade kunnen oplopen.
In vrijwel alle machines ontstaan mechanische trillingen door de repeterende bewegingen van de aandrijving. Deze trillingen kunnen worden overgedragen op het lichaam, waardoor iedereen die werkt met machines, apparaten en voertuigen, te maken kan krijgen met mechanische trillingen. Lichaamstrillingen kunnen voor werknemers die dagelijks langdurig met voertuigen of machines werken een probleem vormen en bijvoorbeeld aandoeningen aan de lage rug en wervelkolom veroorzaken. Voor vrouwen zijn er bovendien aanwijzingen dat blootstelling aan trillingen tijdens de zwangerschap een extra risico betekent.
Als trillingsbelasting zich voordoet, is het belangrijk om te beoordelen of deze belasting schadelijk is en welke mogelijkheden er zijn om lichamelijke schade bij medewerkers te voorkomen. De risico’s van trillingen nemen toe als gevolg van:
- een slechte zithouding en/of slechte staat van de stoel
- snel rijden over een slechte ondergrond
- grote bedienkrachten
- lange werktijden
- een koude en/of vochtige werkplek
- gelijktijdige blootstelling aan lawaai
Met de toevoeging van de bijlage ‘trillingen’ wordt praktische informatie verstrekt waarmee fysieke belasting door trillingsproblemen kan worden aangepakt.