Risicobeschrijving
Papier- en kartonmachines kenmerken zich door de aanwezigheid van zeer veel bewegende delen. Het in aanraking komen met bewegende delen veroorzaakt ruim 30% van de verzuimongevallen en zelfs bijna 50% van de ongevallen die leiden tot blijvend letsel en/of ziekenhuisopname.
Bij de ernstige ongevallen die gemeld worden aan de Arbeidsinspectie ligt dat zelfs nog hoger.
De handeling van het handmatig doorleiden van papier of karton is circa vijf maal zo gevaarlijk als vergelijkbare werkzaamheden elders in de industrie. De belangrijkste kenmerkende punten zijn hierbij:
- ingaande nippen, plaatsen waar twee walsen naar elkaar toe draaien,
- de typische situatie dat de machine om productietechnische redenen bij het doorleiden niet stilgezet kan worden en
- de snelheid bij het doorleiden niet terug kan worden gebracht tot een veilige snelheid.
De machines die worden ingezet bij de productie van papier of karton zijn ten opzichte van elkaar zeer verschillend. In Nederland staan geen twee machines die identiek zijn. Iedere machine is uniek en specifiek ontworpen voor breedte, snelheid, gramgewicht en/of dikte en het productiepakket.
Zie figuur 1 hieronder, met daarin een gedeeltelijke selectie van het Nederlandse machinepark.
Natuurlijk maakt het ook een groot verschil of de machine gebouwd is voor bijvoorbeeld de productie van grafisch karton, een relatief sterk product of voor de productie van het zeer dunne en dus kwetsbare tissuepapier.
Daarnaast maken deze aspecten ook een groot verschil bij het achteraf automatiseren van het doorleidproces. Boven de 400 à 500 gr/m2 is volledige automatisering technisch vrijwel onmogelijk.
Het achteraf automatiseren is bovendien een zeer kostbare aangelegenheid. Per positie zijn investeringen tussen de € 150.000 en € 200.000 noodzakelijk terwijl er bij een machine al snel sprake kan zijn van wel twintig posities die voor automatisering in aanmerking komen.
Het is gebruikelijk dat een machine vele tientallen jaren meegaat en tussentijds regelmatig gemoderniseerd wordt. Een nieuwe machine vergt een investering van honderden miljoenen euro’s.